Aktualności
Fotowoltaika na wspólnym dachu. Jakie zasady obowiązują wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe?
Choć montaż paneli fotowoltaicznych na dachach bloków i kamienic nie jest jeszcze powszechnym rozwiązaniem, coraz więcej mieszkańców rozważa niezależność energetyczną. Instalacja PV na wspólnej powierzchni może stać się popularnym sposobem na obniżenie rachunków i jednocześnie realnym wsparciem dla środowiska. Aby taka inwestycja doszła do skutku, trzeba spełnić szereg wymagań technicznych i formalnych. Kto może korzystać z wyprodukowanego prądu? Jak wygląda rozliczanie energii? Jakie kroki trzeba podjąć, aby instalacja była zgodna z przepisami? Podpowiadamy.
Fotowoltaika dla wspólnot mieszkaniowych – czy to możliwe?
Tak. Zarówno wspólnoty, jak i spółdzielnie mieszkaniowe mogą zdecydować się na montaż instalacji fotowoltaicznej. Fotowoltaika w bloku na dachu pozwala wytwarzać energię na potrzeby części wspólnych budynku – np. oświetlenia klatek schodowych, wind, hydroforni i bram garażowych, działania wentylacji i klimatyzacji czy ogrzewania (za pomocą pompy ciepła).
W praktyce są możliwe trzy główne modele inwestycji:
- Na potrzeby wspólnoty lub spółdzielni – prąd zasila wyłącznie części wspólne, rozliczanie odbywa się w systemie net-billingu (jako indywidualny prosument).
- Z podziałem energii między mieszkańców – bardziej złożony wariant, który wymaga m.in. podpisania odpowiednich umów z operatorem sieci. W tym przypadku mówimy o prosumencie zbiorowym, który również działa w ramach net-billingu. Instalacja musi znajdować się w jednym budynku, a energia może być rozdzielana między lokale tylko wtedy, gdy wszyscy odbiorcy są podłączeni do jednej głównej tablicy rozdzielczej. Model ten jest trudniejszy do wdrożenia w starszych budynkach.
- Indywidualna fotowoltaika na wspólnym dachu – np. instalacja na potrzeby jednego mieszkania. Osoby należące do wspólnot lub spółdzielni, które nie mogą podłączyć się do wspólnej instalacji, mogą zdecydować się na montaż paneli na balkonie lub na wydzielonej części dachu przypisanej do ich mieszkania. Wymaga to zgody zarządcy nieruchomości i jasnego określenia zasad korzystania z przestrzeni dachowej.
Od lipca 2024 roku obowiązuje nowe rozwiązanie – tzw. prosument wirtualny. Użytkownik nie montuje paneli w miejscu zamieszkania, lecz wykupuje udział w instalacji PV w innej lokalizacji. Nie korzysta z energii na bieżąco, lecz otrzymuje przypisaną część wyprodukowanej energii. To model rozliczeń oparty na elektrowni słonecznej, a nie autokonsumpcji.
Czytaj więcej: Dlaczego warto zainstalować instalację fotowoltaiczną na balkonie?
Kwestie prawne: zgody, uchwały, zarządzanie
Aby zamontować instalację fotowoltaiczną na dachu wspólnoty, niezbędne są:
- uchwała wspólnoty mieszkaniowej wyrażająca zgodę na inwestycję (większość właścicieli liczona udziałami),
- projekt techniczny uwzględniający nośność dachu i sposób prowadzenia instalacji,
- zgłoszenie do operatora systemu dystrybucyjnego (np. PGE, Tauron, Enea),
- w niektórych przypadkach: pozwolenie na budowę lub zgłoszenie budowlane (gdy moc instalacji przekracza 50 kWp lub ingeruje w konstrukcję dachu).
Fotowoltaika na dachu bloku musi być zgodna z przepisami Prawa budowlanego, ustawy o OZE oraz lokalnymi planami zagospodarowania przestrzennego.
Jak rozliczana jest fotowoltaika w bloku?
Od kwietnia 2022 roku obowiązuje pojęcie prosumenta zbiorowego. To rozwiązanie umożliwia mieszkańcom bloków i kamienic korzystanie z energii wyprodukowanej na wspólnym dachu, co pozwala realnie obniżyć indywidualne rachunki.
Wspólnoty i spółdzielnie mogą pełnić rolę prosumenta zbiorowego. Oznacza to:
- rozliczenie energii w systemie net-billingu (nadwyżki są przeliczane na środki na koncie prosumenckim),
- podział energii między lokale mieszkalne – jeśli pozwala na to infrastruktura i zawarto stosowną umowę,
- obniżenie kosztów funkcjonowania wspólnoty (np. oświetlenie klatek).
Instalacje realizowane indywidualnie, przez pojedynczych mieszkańców, są bardziej skomplikowane. Wymagają odrębnych liczników, osobnych umów z operatorem i określenia zasad eksploatacji powierzchni wspólnej.
Kto może zainwestować w fotowoltaikę na bliźniaku lub kamienicy?
Mieszkańcy bliźniaków mają zwykle łatwiejszą drogę do montażu PV. Jeśli dach został podzielony notarialnie, każda ze stron może wykonać własną instalację fotowoltaiczną, o ile nie wpływa ona negatywnie na sąsiada. W przypadku wspólnego dachu konieczne będzie porozumienie i najlepiej pisemna umowa.
Instalacja na kamienicy również wymaga zgody wszystkich właścicieli (lub większości, jeśli działa wspólnota). Starsze budynki mogą wymagać dodatkowych ekspertyz technicznych.
Sprawdź artykuł: Fotowoltaika w domu wielorodzinnym: Czy to możliwe i opłacalne?
Dotacje i dofinansowania do fotowoltaiki na wspólnym dachu
Wspólnoty i spółdzielnie mogą skorzystać z programów wsparcia, takich jak:
- grant OZE z programu BGK – do 50% kosztów inwestycji, dla budynków po termomodernizacji,
- fundusze unijne – zależnie od województwa,
- kredyty ekologiczne,
- ulgi podatkowe – w ograniczonym zakresie, zależnie od formy prawnej.
Warto też śledzić lokalne programy gminne i miejskie – niektóre samorządy oferują częściowe dofinansowanie inwestycji.
Fotowoltaika na dachu bloku, kamienicy lub bliźniaka – czy to się opłaca?
Tak, ale zależy to od przyjętego modelu. Jeśli instalacja działa wyłącznie na potrzeby części wspólnych, czas zwrotu wynosi zwykle od 6 do 10 lat – w zależności od wielkości instalacji, zużycia i ceny energii.
W przypadku bliźniaków, gdy energia jest konsumowana na bieżąco, okres zwrotu może być krótszy. Jeszcze lepsze efekty daje połączenie PV z magazynem energii – zwiększa to autokonsumpcję i skraca czas zwrotu.
Dodatkowo, w budynkach dwulokalowych proces decyzyjny jest prostszy. Brak skomplikowanej struktury zarządzania ułatwia podział kosztów i zysków z inwestycji.
Więcej na temat magazynu energii znajdziesz w artykule: Magazyn energii: Co to jest, jak działa? Wady i zalety
Podsumowanie: fotowoltaika na wspólnym dachu krok po kroku
Decyzja o montażu instalacji PV na wspólnym dachu to krok w stronę oszczędności, ale też działanie proekologiczne i inwestycja w wartość budynku. Mimo konieczności dopełnienia kilku formalności, projekt może zostać zrealizowany sprawnie – zarówno w dużych wspólnotach, jak i mniejszych obiektach.
Poniżej uproszczony schemat działań:
- Ocena możliwości technicznych dachu
- Podjęcie decyzji przez właścicieli lub wspólnotę
- Wybór modelu użytkowania energii
- Przygotowanie projektu instalacji
- Dopełnienie formalności i zgłoszeń
- Montaż instalacji PV
- Rozliczanie i eksploatacja systemu
